Kołchozy powstawały w dawnym ZSRR w trakcie przymusowego przejęcia ziemi w ramach kolektywizacji rolnictwa. Formalnie była to ciągle ziemia rolników należących do kołchozu, lecz przekazana w bezterminowe użytkowanie kołchozowi. W ten sposób członkowie tej niby spółdzielni z rolników stawali się kołchoźnikami i zamiast pracować dla siebie, pracowali wszyscy razem, kolektywnie. Nie mogli wystąpić z kołchozu,
ani nawet opuścić miejsca zamieszkania. Zezwolenia na czasowy wyjazd
wydawane były sporadycznie tylko w określone dokładnie dni i miejsca.
Kołchoźnicy byli więc pracownikami etatowymi, którzy mieli prawo do domu mieszkalnego i do uprawiania swojego niewielkiego ogródka. Trudno mówić, że byli z takiego obrotu spraw zadowoleni, ale niestety nie mieli innego wyjścia. Każdy z kołchozów miał jakieś szczytne imię, a najbardziej popularne to kołchozy imienia Lenina. Na Białorusi istnieje jeszcze do tej pory 10 kołchozów imienia Lenina, a sekretarzem partii jednego z nich w rejonie szkłowskim w latach 1985-1987 był sam Aleksandr Łukaszenka.
W Polsce pomimo zapędów ówczesnej władzy, która zakładała rolnicze spółdzielnie produkcyjne na zasadach kołchozowych nie udało się takiej akcji przeprowadzić na szerszą skalę. Owszem, powstawały one w latach 1950-1956, ale po dojściu do władzy Władysława Gomułki wydano zgodę na ich likwidację. Nieliczne rolnicze spółdzielnie produkcyjne na zmienionych zasadach przetrwały do dnia dzisiejszego.
