Sławojka

Sławojka jest elementem małej architektury, który powoli znika z naszego krajobrazu. Kiedyś bardzo dosłownie niezbędna, obecnie zdecydowanie wyparta przez bardziej zaawansowane technologie.

Nazwa "sławojka" powstała w dwudziestoleciu międzywojennym od imienia premiera Felicjana Sławoja Składkowskego, który był inicjatorem poprawy zdrowotności i higieny polskiego chłopstwa. Nakazał ustawowo, żeby na każdej zabudowanej działce powstały zabudowane ustępy, aby nie chodzić jak to było w zwyczaju "za stodołę". Stało się to przyczyną kpin, szczególnie, że podczas swoich gospodarskich premierowskich podróży po kraju osobiście kontrolował wprowadzenie rozporządzenia w życie. Tak z ustępu, wychodka, latryny, wygódki, stała się sławojką i dzięki temu imię Składkowskiego przeszło do historii.

Wszyscy wiemy, jak wygląda taka typowa sławojka. Jest to budka zamykana od wewnątrz z umieszczoną poziomą deską z otworem. Do niedawna, kiedy jeszcze nie było papieru toaletowego do ściany zamocowany był hak, na którym wisiały pocięte gazety, które używane były do wiadomych celów. Często w drzwiach, lub nad drzwiami wycięte było serduszko, dzięki któremu do środka wpadało trochę światła, pełniło funkcje wentylacyjne, oraz był to też znak, do jakich celów służy ta budka. W Stanach Zjednoczonych zamiast serduszka wycięty był półksiężyc. No cóż, co kraj to inny obyczaj.

Załączamy zdjęcia różnych sławojek. Niektóre z nich już nie pełnią swojej roli, ale są swego rodzaju zabytkiem.

Z.W.